Χριστιάνα Ξενοφώντος

Στη συζήτηση που ξεκίνησε για τις δημόσιες διαβουλεύσεις δεν θα μπορούσε να απουσιάζει η νεολαία. Στην οποία εντοπίζουμε τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε ευρωπαϊκό εξαιρετικά παραδείγματα εργαλείων, μεθόδων και πρακτικών που μπορούν να ενισχύσουν και την προσπάθεια που ξεκίνησε μόλις πριν λίγες εβδομάδες και εντός κοινοβουλίου, στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Θεσμών.

Είναι σημαντικό σε αυτήν την προσπάθεια που καταβάλλεται να αντλήσουμε καλές πρακτικές που είναι και εφαρμόσιμες και αποτελεσματικές, τηρουμένων των δεδομένων και αναλογιών της χώρας μας. Και πρακτικές στις οποίες ήδη με τον έναν ή τον άλλον τρόπο έχουμε εκτεθεί στη διαδικασία τους και γνωρίζουμε τι μπορεί να λειτουργήσει και τι όχι.

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα, που τρέχει τα τελευταία 10+ χρόνια, είναι αυτό του Ευρωπαϊκού Διαλόγου με τους Νέους. Ένα εργαλείο που στην Κύπρο μας έδωσε τη δυνατότητα να κτίσουμε ίσως ένα από τα πιο σημαντικά συστατικά της αποτελεσματικής διαβούλευσης: τις σχέσεις αρχικά μεταξύ φορέων χάραξης πολιτικής και νεολαίας, συμπεριλαμβανομένων των οργανωμένων συνόλων της, αλλά και των ανένταχτων νέων. Διαπιστώνουμε διαρκώς πως ακόμη και εντός των ίδιων υπηρεσιών στην Κύπρο δεν εφαρμόζεται μια σταθερή διαδικασία διαβούλευσης και ο Ευρωπαϊκός Διάλογος με τους Νέους πέτυχε ακριβώς αυτό: να μπορεί η νεολαία να διαβουλεύεται σε όλα τα στάδια και τα επίπεδα με όλους τους φορείς ανεξαιρέτως. Μας έδωσε και τα εφόδια εκείνα για να μπορέσουμε να τρέξουμε δημόσιες διαβουλεύσεις ανοιχτές προς όλη τη νεολαία του τόπου και προς όλες τις κοινότητες, και διά ζώσης και διαδικτυακά και σε διάφορες μορφές ώστε να είναι συμπεριληπτικές. Δηλαδή, σε μικρές ομάδες εστίασης (και σε απομακρυσμένες περιοχές), με προσωπικό ερωτηματολόγιο, με συνεντεύξεις, αλλά και με την αξιοποίηση της τεχνολογίας ώστε να συμμετέχουν και τα άτομα που δεν μπορούν να συμμετέχουν σε δια ζώσης διαβουλεύσεις και έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Εντός Ε.Ε. έχουμε και την πλατφόρμα «Πείτε την άποψή σας» ( #HaveYourSay ) , όπου όλοι οι ευρωπαίοι πολίτες έχουν πρόσβαση και μπορούν να εκφράσουν την άποψή τους τόσο πριν την ψήφιση προτάσεων νόμου και πολιτικής, όσο και μετά την ψήφισή τους. Βασικό χαρακτηριστικό της πλατφόρμας είναι τα ξεκάθαρα χρονοδιαγράμματα, τα οποία έχει ενώπιον του ο κάθε πολίτης και μπορεί να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή σε ποιο στάδιο βρίσκεται η διαδικασία. Επίσης, η πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα ανατροφοδότησης σε δύο επίπεδα: στην τεκμηριωμένη ανατροφοδότηση, με δεδομένα και στοιχεία στα αρχικά στάδια της διαβούλευσης και στη διαφανή και διαρκή ανατροφοδότηση σε όλα τα στάδια της διαβούλευσης.

Ένα ήδη δουλεμένο εργαλείο που φαίνεται να λειτουργεί σε χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και Ιταλία είναι το λεγόμενο #YouthTest. Εργαλείο που πέραν της ενίσχυσης της δημόσιας διαβούλευσης, εκτιμά και τις επιπτώσεις που θα έχει μια νομοθεσία στους πολίτες, στην προκειμένη στο πληθυσμιακό σύνολο ενδιαφέροντος που είναι η νεολαία. Οι τρεις βασικοί της πυλώνες, που πρέπει να μας προβληματίσουν και σε εθνικό επίπεδο, στηρίζονται στην ενεργό συμμετοχή, στην εκτίμηση των επιπτώσεων που θα έχει μια νομοθεσία στη ζωή των νέων και στα μέτρα συμπερίληψής τους. Σύντομα και με την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας, το εργαλείο #YouthTest θα τρέξει σε όλες τις Γενικές Διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με στόχο να αξιολογηθούν στο επίπεδο νεολαίας και μέσω ανοιχτών διαβουλεύσεων οι ήδη υπάρχουσες πολιτικές.

Είναι φανερό πως χρειαζόμαστε άμεσα νομοθετική ρύθμιση για τις δημόσιες διαβουλεύσεις, όμως, μέχρι να ζυμωθεί και να ωριμάσει οφείλουμε παράλληλα να κτίζουμε το έδαφος και στο πρακτικό επίπεδο. Φορείς, υπηρεσίες, υπουργεία, οργανωμένα σύνολα, θεσμοί μπορούμε όλοι να ξεκινήσουμε από σήμερα κιόλας να είμαστε συμπεριληπτικοί και να αξιοποιούμε όσα έχουμε, συμπεριλαμβανομένης και της τεχνολογίας, ώστε να έχουμε διόδους ποιοτικής και ουσιαστικής ανατροφοδότησης που μόνο να μας βελτιώσει μπορεί.

Βέβαια, για να αποφύγουμε το να γίνει (και) η δημόσια διαβούλευση ένα κλειστό κλαμπ που απευθύνεται σε λίγους «εκλεχτούς» πρέπει να βάλουμε μπρος και τη λογική του «it takes two to tango»: Πολιτεία και Πολίτες. Κι όταν θα έχουμε ολοκληρωμένα εργαλεία που να επιτρέπουν τη δημόσια διαβούλευση να είμαστε και έτοιμοι να διανύσουμε και την απόσταση αναμεταξύ μας.
Ναι, η δημόσια διαβούλευση δίνει στους πολίτες την ικανοποίηση της συμμετοχής, οφείλει όμως να δίνει και την ικανοποίηση της συμβολής. Και το κλειδί για αυτό είναι η διαρκής ανατροφοδότηση και η συνεχής συμμετοχή των πολιτών και δη της νεολαίας σε όλα τα στάδια της δημόσιας διαβούλευσης. Σταθερά, συνεχόμενα και συμπεριληπτικά.

Χριστιάνα Ξενοφώντος
Μέλος Δ.Σ. Ευρωπαϊκού Φόρουμ Νεολαίας