Αγαπητές αναγνώστριες, αγαπητοί αναγνώστες,

Μετά από 111 χρόνια γιορτάσαμε φέτος, για άλλη μια φορά τις 8 Μαρτίου, τη Μέρα της Γυναίκας. Γυναικείες Οργανώσεις, Κυβερνήσεις, πολιτικά κόμματα και ακόμα και ιδιωτικοί οργανισμοί, παγκόσμια και στην Κύπρο, γιόρτασαν και φέτος τη Μέρα με διακηρύξεις, συζητήσεις και σεμινάρια που αγγίζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στους τομείς της πολιτικής, της παιδείας, της εκπαίδευσης, της εργασίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην καθημερινή τους ζωή. Σλόγκαν των εορτασμών φέτος ήταν Βreak the Bias και το κοινό θέμα του ΟΗΕ για αυτήν την μέρα ήταν Γυναίκες και Αειφόρος Ανάπτυξη.
Προτού, όμως, αναφερθούμε στις δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο θα κάνουμε μια μικρή ιστορική αναδρομή για να θυμηθούμε πως καθιερώθηκε αυτή η μέρα που τώρα γιορτάζεται σε όλο τον πλανήτη.

Εργάτριες εργοστασίου ένδυσης βγήκαν στους δρόμους το 1908 για να διεκδικήσουν καλύτερους όρους εργασίας

Σύμφωνα με τις νεότερες πηγές και τον United Nations Educational, Scientific and Cultural Organisation, ο εορτασμός της παγκόσμιας Μέρας της Γυναίκας ξεκίνησε μέσα από τη δράση των λαϊκών κινημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη στις αρχές του 20ου αιώνα. Σύμφωνα δε με την UNESCO γιορτάσθηκε για πρώτη φορά στις Ηνωμένες Πολιτείες στις 28 Φεβρουαρίου 1909 ως National Women’s Day. Η δε Μέρα αφιερώθηκε από το Σοσιαλιστικό Κόμμα της Αμερικής (Socialist Party of America) στις εργάτριες ένδυσης της Νέας Υόρκης, που βγήκαν στους δρόμους το 1908, για να διεκδικήσουν καλύτερους όρους εργασίας και αργότερα, στην απεργία των γυναικών που διοργανώθηκε στο Σικάγο, με σύνθημά Bread and roses. Από άλλες πηγές πληροφορούμαστε ότι η μέρα αυτή ξεκίνησε για να τιμήσουν τις γυναίκες που βγήκαν στο δρόμο για να διεκδικήσουν τα δικαιώματα τους το 1857.

Μέλη της Συντεχνίας των γυναικών, Womens Trade Union League (WTUL) της νέας Υόρκης ζητούν 8ωρη εργασία.(φωτογρ. Kheel Center Cornell University.)

Γυναίκες της Reliance Waist Company, φωτογραφίζονται με λουλούδια και πάνω στις κορδέλες είναι γραμμένα τα μηνύματα «Καλή τύχη και «οι φίλες σας» σε ένδειξη συμπαράστασης στις γυναικείες οργανώσεις που αγωνίζονται για καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Το 1910 στο 2ο Συνέδριο εργαζομένων γυναικών στην Κοπεγχάγη, κατόπιν πρότασης της Clara Zetkin, αποφασίστηκε να γιορτάζεται η Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας κάθε χρόνο το μήνα Μάρτιο, για να τιμούν τις γυναίκες που κτυπήθηκαν κατά τη διάρκεια της απεργίας αλλά και για να δώσουν φωνή στις γυναίκες και στα αιτήματα τους. Η πρόταση της έγινε αποδεχτή από τις αντιπροσωπείες γυναικών των δεκαεπτά χωρών και των τριών πρώτων βουλευτριών της Φιλανδίας, που συμμετείχαν στο Συνέδριο και η Μέρα της Γυναίκας γιορτάστηκε για πρώτη φορά το Μάρτη του 1911, όπως είχε αποφασιστεί στο Συνέδριο.
Το 1913 αποφασίστηκε να γιορτάζεται η Μέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου και στις 8 Μαρτίου 1914, γιορτάζουν τη Μέρα της Γυναίκας με πορεία και οι σουφραζέτες του Λονδίνου. Επικεφαλής της πορείας βρίσκεται η Sylvia Pankhurst που μαζί με άλλες σουφραζέτες διεκδικούν την ψήφο. Λίγα χρόνια αργότερα, την τελευταία Κυριακή του Φλεβάρη του 1917, οι Ρωσίδες απεργούν με το μήνυμα «Ψωμί και ειρήνη».

Ο ΟΗΕ όμως, αν και αναγνωρίζει την ισότητα των φύλων από το 1945 γιορτάζει τη μέρα της Γυναίκας για πρώτη φορά το 1975. Δυο χρόνια αργότερα το 1977 η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ψηφίζει Απόφαση, σύμφωνα με την οποία καθορίζεται η 8 Μαρτίου ως Μέρα των ΗΕ για τα Δικαιώματα της Γυναίκας και για την Παγκόσμια Ειρήνη και ζητά από τα κράτη μέλη να τη γιορτάζουν κάθε χρόνο. Έκτοτε η Μέρα της Γυναίκας γιορτάζεται παγκόσμια κάθε χρόνο σχεδόν σε όλες της χώρες. Προς το τέλος της δεκαετίας του 1990, όταν παρατηρείται μια οπισθοδρόμηση στο γυναικείο κίνημα, ιδρύεται μια παγκόσμια πλατφόρμα για να επισύρουν την προσοχή στη σημασία του εορτασμού της Μέρας της Γυναίκας, με στόχο πλέον να γιορτάζουν τις επιτυχίες και ταυτόχρονα να ενθαρρύνουν τον αγώνα για επιπλέον μέτρα. Το 2011 μάλιστα με την ευκαιρία των 100 χρόνων από τον πρώτο εορτασμό της Μέρας της γυναίκα, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Barack Obama ζήτησε να ονομασθεί ο Μάρτιος ως Women’s History Month, διότι «Η ιστορία δείχνει ότι, όπου οι γυναίκες και τα κορίτσια έχουν πρόσβαση στις ευκαιρίες, οι κοινωνίες είναι πιο δίκαιες, οι οικονομίες έχουν τη δυνατότητα να είναι πιο προσοδοφόρες και οι κυβερνήσεις υπηρετούν καλύτερα τους πολίτες».

Το 2019 λόγω της πανδημίας παρατηρείται για ακόμα μια φορά οπισθοδρόμηση στα θέματα ισότητας και τα νέα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες και οι μητέρες σπρώχνονται πίσω στον παλιό τους παραδοσιακό ρόλο, υφίστανται το μεγαλύτερο βάρος της πανδημίας και τα γυναικεία κινήματα παρουσιάζονται υποτονικά. Το τμήμα γυναικών των Ηνωμένων Εθνών, UN-WOMEN, για να αντιμετωπίσει την οπισθοδρόμηση και να ενεργοποιήσει το γυναικείο κίνημα διοργανώνει το 2021 το Generation Equality Forum και ζητά από τα κράτη μέλη να δεσμευθούν με συγκεκριμένες δράσεις. Ζητά επίσης από τους αρχηγούς κρατών να σταματήσουν να μιλούν και να αρχίσουν να πληρώνουν, διότι για να επιτύχουν την ισότητα πρέπει να πληρώσουν.

Μέρα της Γυναίκας στην Κύπρο

Στην Κύπρο η Μέρα της γυναίκας γιορτάστηκε για πρώτη φορά από την ΠOΓΔ το 1950. Το 1955 ο εορτασμός σταματά λόγω των περιοριστικών μέτρων που επιβάλλουν οι Άγγλοι και ο εορτασμός της αρχίζει και πάλιν το 1960 από την ΠΟΓΟ και αργότερα από κάποια φιλανθρωπικά σωματεία, που μέχρι τότε γιόρταζαν την Μέρα της Μητέρας. Μετά το 1978 αρχίζει να γιορτάζεται ποικιλοτρόπως και από τα γυναικεία κινήματα. Τη δεκαετία μάλιστα του 1980 εκτός από τις συγκεντρώσεις για εξέταση των θεμάτων της γυναίκας, παρατηρήθηκε και ένα γυναικείο ξέσπασμα, που είχε τις ρίζες του στην πολύχρονη καταπίεση. που κρατούσε τις γυναίκες κλεισμένες μέσα στο σπίτι. Για αρκετά χρόνια τη Μέρα της Γυναίκας, παρατηρείται μια μαζική έξοδος των γυναικών, σε εστιατόρια και κέντρα αναψυχής για να «γιορτάσουν την απελευθέρωση τους» και να εκδηλώσουν αυτήν την απελευθέρωση με ποικίλους τρόπους. Οι εκδηλώσεις αυτές και το γυναικείο αυτό ξέσπασμα κατακρίθηκαν από το γυναικείο κίνημα, διότι η Μέρα αυτή δεν ήταν μέρα γλεντιού αλλά μέρα τιμής σε αυτές που έδωσαν τη ζωή τους για να αποκτήσουμε εμείς κάποια δικαιώματα.

Σήμερα η Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας γιορτάζεται για να μας θυμίζει τους αγώνες που πραγματοποίησαν οι γυναίκες τα τελευταία 150 χρόνια, για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας. Γιορτάζεται επίσης για να παρουσιάσουμε την πρόοδο που επιτεύχθηκε, τον χρόνο που πέρασε, για να αξιολογήσουμε την πρόοδο και να ετοιμάσουμε ένα νέο πρόγραμμα δράσης που να συμπεριλαμβάνει ενδυνάμωση των γυναικών, ώστε να συνεχίσουν να διεκδικούν την ισότητα των φύλων, τον σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, τις ίσες ευκαιρίες ανάπτυξης και εξέλιξης και τις ίσες ευκαιρίες στην λήψη αποφάσεων που αφορούν τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους.

Φέτος το θέμα που επέλεξαν τα ΗΕ για τον εορτασμό της Μέρας της Γυναίκας είναι “Gender Εquality Τoday for a Sustainable Τomorrow” για να υπογραμμίσουν και να αναγνωρίσουν το ρόλο των γυναικών και των κοριτσιών, που ηγούνται της κλιματικής αλλαγής και να τιμήσουν τον ηγετικό τους ρόλο προς ένα αειφόρο μέλλον. Επίσης με το σύνθημα #BreaktheBias ζητούν από τις γυναίκες και τους άνδρες να καταδικάσουν τα στερεότυπα και τις διακρίσεις όπου τις βλέπουν. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί ότι ο Γενικός Γραμματέας των ΗΕ António Guterres στο μήνυμα του αναφέρει ότι η επίτευξη ισότητας μεταξύ των φύλων και η ενδυνάμωση των γυναικών και των κοριτσιών παραμένει η ατέλειωτη δουλειά της εποχής μας και η μεγαλύτερη πρόκληση του κόσμου μας». Λέει επίσης ότι η ισότητα των φύλων είναι τόσο σημαντική για τα ΗΕ, που ο ΟΗΕ την τοποθετεί στο κέντρο των συζητήσεων για την αειφόρο ανάπτυξη και τους στόχους της. Ο δε συνεχιζόμενος αγώνας για τα δικαιώματα των γυναικών υπογραμμίζεται κάθε χρόνο με τον εορτασμό της Μέρας της Γυναίκας.

Η προσπάθεια που καταβάλλει ο ΟΗΕ είναι τώρα πολύ σημαντική, διότι σύμφωνα με το Global Gender Gap Index του World Economic Forum, που από το 2006 εξετάζει την πρόοδο σε 156 χώρες, σε 4 τομείς (Economic Participation and Opportunity, Educational Attainment, Health and Survival, and Political Empowerment) και καταγράφει την πρόοδο για να δει κατά πόσο έκλεισε το χάσμα μεταξύ των φύλων, διαπίστωσε, σύμφωνα με το Global Gender Gap Report του 2021, ότι λόγω της πανδημίας η πρόοδος έχει σταματήσει και ότι θα πάρει 135.6 χρόνιά για να επιτευχθεί. Αυτό δείχνει καθαρά ότι το χάσμα αυξήθηκε σημαντικά σε σύγκριση με τα ευρήματα του 2020 που ήταν 99.5 χρόνια. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα φάνηκε ότι η πολιτική ενδυνάμωση είναι αυτή που βρίσκεται στο κατώτερο σημείο.