Καίτη Κληρίδη

Το 1951, έξι χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η ηττημένη Γερμάνια ήταν διαμελισμένη σε Δυτική και Ανατολική και η πρωτεύουσα της, το Βερολίνο, μοιρασμένη σε τέσσερα κομμάτια υπό τη διοίκηση/κατοχή των συμμάχων.
Υπό τις τότε συνθήκες μοιάζει απίθανο το γεγονός ότι ο τότε καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Konrad Adenauer, είχε το θάρρος να υπογράψει την συμφωνία «Άνθρακας και Χάλυβας» με την Γαλλία, όταν του το πρότεινε ο τότε υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας, Robert Schuman.

Η Γαλλία ήταν μια από της νικήτριες χώρες και ο αιώνιος εχθρός της ήταν η Γερμανία. Στόχος της συμφωνίας ήταν η κοινή διαχείριση της γαλλογερμανικής παραγωγής του άνθρακα και χάλυβα από μια κοινή Ανώτερη Αρχή.
Με αυτόν τον τρόπο ο Schuman, εμπνευστής του σχεδίου, πίστευε ότι «η αλληλεγγύη που θα δημιουργηθεί στην παραγωγή θα καταδείξει ότι κάθε πόλεμος μεταξύ της Γαλλίας και της Γερμανίας καθίσταται όχι μόνο αδιανόητος αλλά και υλικά αδύνατος.» (Οι πόλεμοι τότε ασφαλώς, βασίζονταν στον άνθρακα και χάλυβα.)

Για τον Konrad Adenauer χρειάστηκε πολύ θάρρος και τόλμη αλλά και περισσή σοφία για να οδηγήσει την ηττημένη Γερμάνια σε αυτό το πρώτο βήμα της συνεργασίας και συμφιλίωσης με την Γαλλία. Με αυτήν του την ενεργεία αντιμετώπισε σφοδρή κριτική από τους συμπατριώτες του οι οποίοι τον κατηγόρησαν ότι πουλούσε τον πλούτο της χώρας του στον εχθρό.
Ανεξαρτήτως της έντονης κριτικής, ό ίδιος πίστευε ότι η ομαλοποίηση των σχέσεων με τους πρώην εχθρούς ήταν μακροπρόθεσμα προς το συμφέρον της Γερμανίας. Με αυτή την πεποίθηση προχώρησε και υλοποίησε αυτό το σημαντικό βήμα.
Όπως γνωρίζουμε όλοι αυτή η συμφωνία αποτέλεσε την απαρχή της δημιουργίας της σημερινής Ευρωπαϊκής Ένωσης και μιας μακράς περιόδου ειρήνης στην άλλοτε πολυτάραχη Ευρώπη.

Τηρουμένων των αναλογιών έχετε ποτέ σκεφθεί πως θα ήταν αν, αντί να βλέπουμε την Τουρκιά σαν εχθρική χωρά, να την βλέπαμε σαν συνεργάτιδα και σύμμαχο; Σίγουρα σήμερα δεν υπάρχει άνθρακας και χάλυβας αλλά υπάρχει φυσικό αέριο και πετρέλαιο.

Αναρωτήθηκε κανείς πως θα ήταν τα πράγματα αν αλλάζαμε τακτική και αντί να προσπαθούμε να εξασφαλιστούμε ενάντια της Τουρκίας να παίρναμε ένα βήμα ανάλογο με εκείνο που πήρε ο Konrad Adenauer. Δηλαδή να της προτείναμε συν-διαχείριση και συνεργασία μέσα από μια συμφωνία ανάλογη με εκείνη του Άνθρακα και Χάλυβα;

Η Τουρκία αδιαμφισβήτητα είναι η μεγάλη δύναμη στην περιοχή μας. Για αυτό είναι φανερό δυστυχώς ότι η διεθνή κοινότητα, πέραν από λεκτική επίπληξή και κάποιες ανώδυνες κύρωσης δεν είναι διατεθειμένη να συγκρουστεί μαζί της για την Κύπρο.
Ακόμα είναι γεγονός ότι για δικούς της λόγους, ιστορικούς και γεωπολιτικούς, η Τουρκία θα Θεωρεί πάντα ότι Θα πρέπει να έχει λόγο στην Κύπρο. Συνεπώς δεν θα ήταν καθόλου ρεαλιστικό να πιστεύουμε ότι μπορούμε να αποτρέψουμε την επιρροή της Τουρκίας στους Τ/Κ, αλλά και γενικότερα σε ολόκληρη την Κύπρο.

Επιπρόσθετα δεν θα ήταν καθόλου ρεαλιστικό να πιστεύουμε ότι μπορούμε να προχωρήσουμε σε λύση, η να αξιοποιήσουμε τα ενεργειακά μας αποθέματα χωρίς να συνεργαστούμε με την Τουρκία.

Κακά τα ψέματα αλλά η πικρή αλήθεια είναι ότι η Τουρκία δε χρειάζεται λύση και ούτε υπάρχει μοχλός πίεσης επάνω της. Δυστυχώς δεν ενδιαφέρεται πλέον για ένταξη στην ΕΕ, αλλά ούτε και οι πλείστες Ευρωπαϊκές χώρες είναι έτοιμες να δεχθούν την Τουρκία σαν μέλος της Ενωμένης Ευρώπης.

Λόγω του μεταναστευτικού αλλά και λόγω των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων των Ευρωπαίων με την Τουρκία, το Κυπριακό δεν αποτελεί πλέον ουσιαστικό εμπόδιο για τις σχέσεις της με την ΕΕ, αλλά ούτε και με καμιά άλλη μεγάλη δύναμη.
Καλές οι συμμαχίες, αλλά είναι καιρός να προσγειωθούμε και να καταλάβουμε ότι όλοι αυτοί οι σύμμαχοι μας, αν βρεθούν στο δίλημμα να επιλέξουν μεταξύ εμάς και της Τουρκιάς, την Τουρκία θα επιλέξουν γιατί απλούστατα πάνω από όλα θέλουν να προστατεύσουν τα δικά τους συμφέροντα.

Δεν έχω αυταπάτες γιατί γνωρίζω ότι αυτό που εισηγούμαι συνεπάγεται μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση από την σημερινή και ακόμα αντιλαμβάνομαι ποσό δύσκολο είναι για τους πολιτικούς, αλλά και για τον απλό πολίτη, να το δεχθούν.
Πρέπει να παραδεχθούμε όμως, ότι εδώ και μισό αιώνα τουλάχιστο, κάνουμε ‘damage control΄, δηλαδή προσπαθούμε να περιορίσουμε τις επεκτατικές βλέπεις της Τουρκίας, χωρίς καμία επιτυχία, όπως αναδεικνύουν και οι τελευταίες δυσμενέστατες εξελίξεις στην Αμμόχωστο.

Δυστυχώς το 1974 ήμασταν εμείς οι μεγάλοι ηττημένοι. Όπως και στην περίπτωση της Γερμανίας το τίμημα της ήττας ήταν πολύ βαρύ. Το διαμελισμό της πατρίδας μας και την κατοχή την βιώνουμε μέχρι και σήμερα.

Σε αντίθεση με την Γερμάνια, επιμένουμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας θύματα, που σίγουρα είμαστε, και αρνούμαστε να παραδεχθούμε ότι διαπράξαμε και εμείς τραγικά πολιτικά λάθη τα οποία πληρώνουμε σήμερα. Γιατί πάντα αφήναμε το συναίσθημα και το τι θεωρούσαμε εμείς δίκαιο να μας καθοδηγήσει αντί να ζυγίσουμε τους συσχετισμούς των δυνάμεων και το τι θα θεωρούσε δίκαιο ένας ανεξάρτητος τρίτος.

Αρνούμαστε πεισματικά να συνειδητοποιήσουμε το αυτονόητο, ότι δηλαδή είτε μας αρέσει είτε όχι, με η χωρίς λύση, είμαστε υποχρεωμένοι να επιβιώνουμε με την Τουρκία δίπλα μας.

Συνεπώς αν το δούμε αυτό με άλλη οπτική γωνιά, αυτό που σήμερα μας φαίνεται κατάρα θα πρέπει να το μετατρέψουμε με τους χειρισμούς μας σε πλεονέκτημα.

Σκεφθείτε ποσά ωφελήματα θα μπορούσε να έχει η Κύπρος από μια συνεργασία με την πιο δυνατή χώρα της περιοχής, η οποία θα είχε και αυτή πραγματικό συμφέρον να συνεργάζεται με μια επανενωμένη Ευρωπαϊκή Κύπρο.

Στην τελική ανάλυση, είναι τα κοινά συμφέροντα που δημιουργούν τις δυνατές συμμαχίες και όχι οι κοινές αρχές ή το διεθνές δίκαιο που, όπως ξέρουμε από την πικρή μας πείρα, χρησιμοποιούνται κατά το δοκούν από τον ισχυρότερο σε κάθε αναμέτρηση.
Αυτή την στιγμή η Τουρκική πλευρά μιλά για λύση δυο κρατών. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή είναι πλέον κόκκινη γραμμή για την Τουρκία η αν είναι διαπραγματευτικό χαρτί. Αν είναι το δεύτερο, το μόνο αντάλλαγμα που Θα δεχθεί η Τουρκία για να συζήτηση την ΔΔΟ θα είναι τον πρωταρχικό ρολό που θέλει να έχει στα ενεργειακά στην περιοχή.

Για αυτό πιστεύω ότι μαζί με την Ελλάδα είναι καιρός να αναθεωρήσουμε την πολιτική μας. Με πολύ σοφία είπε ο Αβραάμ Λίνκολν ‘δεν νικώ τους εχθρούς μου και όταν τους κάνω φίλους.’ Μήπως αυτό θέλει να πει και η Κυπριακή παροιμία «χέρι που δεν μπορείς να το δαγκάσεις να το φιλάς.»

Αναγνωρίζω ότι αυτές οι ιδέες είναι ριζοσπαστικές και ότι δεν θα αρέσουν εφόσον είναι ενάντια στον τρόπο που έχουμε συνηθίσει να σκεφτόμαστε. Τις δημοσιεύω όμως επειδή πιστεύω ότι επαναλαμβάνοντας τις ιδίες τακτικές ξανά και ξανά δεν πρόκειται να πέτυχουμε τον στόχο μας. Μπορεί να νομίζουμε ότι μπορούμε να ζήσουμε με το status quo αλλά το status quo δεν παραμένει στατικό αλλάζει συνεχώς προς το χειρότερο για την δική μας πλευρά. Οι τελευταίες εξελίξεις στην Αμμόχωστο μας έχουν αποδείξει αυτό το γεγονός, δυστυχώς.

Ελπίζω αυτές οι ιδέες να αποτελέσουν τροφή για σκέψη και να είναι αφορμή για ένα δημιουργικό διάλογο.

Καίτη Κληρίδη.
14.2. 2022