Η Συμβουλευτική Ομάδα για θέματα Κοινωνικού Φύλου (GAT) ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 2009, από μια ομάδα γυναικών που ενδιαφέρονται για την ενσωμάτωση της ισότητας των φύλων στις διαπραγματεύσεις για την ειρήνη στην Κύπρο, καθώς και σε όλες τις διαδικασίες οικοδόμησης της κουλτούρας ειρήνης στην μετά τη λύση εποχή. Η GAT αποτελείται από ακτιβίστριες της κοινωνίας των πολιτών και ερευνήτριες ακαδημαϊκούς που προέρχονται και από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής, με εκτεταμένη γνώση και πρακτική εμπειρία σε θέματα ισότητας των φύλων στις κοινότητές τους και αλλού. Μέλη της GAT τα τελευταία χρόνια είχαν επαφές με συμβούλους των διαπραγματευτών για να τους ευαισθητοποιήσουν για την ένταξη της ισότητας των φύλων σε όλα τα κεφάλαια υπό διαπραγμάτευση.

Τα μέλη της GAT οραματίζονται μια πολυπολιτισμική, δημοκρατική κοινωνία βασισμένη στην ισότητα των φύλων, όπου όλοι θα έχουν ίση πρόσβαση στους πόρους, ίσες ευκαιρίες για προσωπική και κοινωνική ανάπτυξη, ίση εκπροσώπηση και συμμετοχή, και όπου θα γίνονται σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι πολιτικές ελευθερίες. Σε αυτό το πνεύμα, η GAT στοχεύει στην ενσωμάτωση της διάστασης της ισότητας των φύλων στην ειρηνευτική διαδικασία, τόσο μέσα από την εξασφάλιση της ενεργού συμμετοχής των γυναικών σε όλες τις φάσεις της διαδικασίας, όσο και μέσα από τον έλεγχο - ως προς το ζήτημα της έμφυλης διάστασης - του περιεχομένου των μελλοντικών συμφωνιών.

Η GAT αναγνωρίζει τις υφιστάμενες διαφορές μεταξύ των διαφορετικών Κυπριακών κοινοτήτων, για τις οποίες θα πρέπει να γίνεται μνεία σε όλα τα σχετικά έγγραφα. Η GAT λειτουργεί με βάση τις αρχές της συμμετοχικής δημοκρατίας ως μιας διαδικασίας που δίνει έμφαση στην ευρεία συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού, σε μία προσπάθεια να δημιουργηθούν ευκαιρίες για τις γυναίκες της Κύπρου προκειμένου να συμμετάσχουν ουσιαστικά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων έτσι ώστε να επιφέρουν κοινωνική αλλαγή προς μια πιο ανεκτική, ανθρώπινη, δίκαιη και μη-πατριαρχική κοινωνία.

Σύμφωνα με τις φεμινιστικές αρχές, η GAT δεν πιστεύει στην ιεραρχία ή σε οποιοδήποτε είδος δομών κάθετης λήψης αποφάσεων και λαμβάνει αποφάσεις με ομοφωνία. Η συμμετοχή είναι ανοιχτή για κάθε άτομο που μοιράζεται το ίδιο όραμα, την αποστολή, την προσέγγιση, τις αρχές και τις αξίες.

Η GAT πιστεύει στις φεμινιστικές αξίες:
Της ισότητας των φύλων σε όλα τα επίπεδα
Του σεβασμού των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των Δικαιωμάτων των Γυναικών και στη συμμετοχικής Δημοκρατίας
Στο σεβασμό της Διαφορετικότητας και τις Διαφορές, στη Κοινωνική Δικαιοσύνη
Στην εξάλειψη όλων των μορφών Βίας και Διακρίσεων, στην Αλληλεγγύη
Στη Συμφιλίωση μέσα από την ειρηνική επίλυση Συγκρούσεων
Στην αποδοχή και αναγνώριση των εμπειριών διαφορετικών ομάδων των γυναικών

Η GAT θεωρεί ως αδιαμφισβήτητο γεγονός πως υπάρχει ένα θέμα που παραμένει πέρα από το πεδίο αυτών των διαπραγματεύσεων, και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό, με την ομόφωνη γνώμη και των δύο πλευρών: πρόκειται συγκεκριμένα για τα δικαιώματα των γυναικών, και γενικότερα για θέματα ισότητας των φύλων. Από την άποψη αυτή, η GAT έχει εντοπίσει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά που αποτελούν διαχρονικές αποτυχίες των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων:

• Οι γυναίκες της Κύπρου δεν έχουν καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και η παρουσία τους σε ηγετικές θέσεις σε όλα τα άλλα θεσμικά όργανα ή επιτροπές που έχουν άμεση σχέση με τη διαπραγματευτική διαδικασία είναι πολύ περιορισμένη.
• Το πλαίσιο των διαπραγματεύσεων δεν λαμβάνει υπόψη την έμφυλη διάσταση και ως εκ τούτου αδυνατεί να αντιμετωπίσει θέματα ισότητας των φύλων. Παρά το γεγονός ότι η «ισότητα» (με επιφυλάξεις ή μη) αποτέλεσε τη βασική κατευθυντήρια γραμμή των διαπραγματεύσεων, η ερμηνεία αυτής της «ισότητας» έχει την τάση να επικεντρώνεται αποκλειστικά σε μία μόνο μορφή της διαφοράς (την εθνοτική), αντί να την προσεγγίζει παράλληλα με άλλα είδη διαφορών (εκ των οποίων το κοινωνικό φύλο είναι ένα βασικό συστατικό).
• Οι γυναικείες οργανώσεις δεν αναλαμβάνουν, παρά μόνο πολύ περιορισμένη δράση, να απευθυνθούν στους διαπραγματευτές ως στους κατεξοχήν ιθύνοντες οι οποίοι υποχρεούνται να διασφαλίζουν την ισότητα των φύλων.
  Έχοντας εντοπίσει αυτές τις ελλείψεις , η GAT παρουσίασε κατά καιρούς στους δύο Κύπριους ηγέτες και στους διαπραγματευτές, τρεις ομάδες συστάσεων για θέματα που σχετίζονται με τα υπό συζήτηση ζητήματα. Για παράδειγμα τον Μάρτιο του 2010, η GAT υπέβαλε στο Δημήτρη Χριστόφια και στο Μεχμέτ Αλί Ταλάτ ένα σύνολο συστάσεων για να εξασφαλιστεί ότι οι μεταξύ τους συζητήσεις για την «διακυβέρνηση και [την] κατανομή εξουσιών» θα περιλαμβάνουν θέματα ισότητας των φύλων. Τον Σεπτέμβριο του 2011, η GAT υπέβαλε περαιτέρω συστάσεις προς τον Δημήτρη Χριστόφια και τον Derviş Eroğlu για θέματα που αφορούν την «υπηκοότητα» και την «ιδιοκτησία». Μια άλλη σειρά από συστάσεις, για τα οικονομικά θέματα, προετοιμάστηκε από την GAT τον Οκτώβριο του 2012. (Όλα αυτά τα έγγραφα είναι δημοσιευμένα στην ιστοσελίδα μας, www.gat1325.org, )

Οι προσπάθειες που καταβάλει η GAT αναγνωρίστηκαν από το Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Ban Ki-Moon, στην έκθεσή του για την αποστολή διαμεσολάβησης στην Κύπρο στις 24 Νοεμβρίου 2010 (Έγγραφο: S/2010/603), όπου αναφέρει τα εξής:

Εκπρόσωποι της GAT με τον Αντιπρόσωπο του Γραμματέα των ΗΕ στην Κύπρο

... Έχοντας επίγνωση του σημαντικού ρόλου των γυναικών στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, όπως αναγνωρίζεται από το Συμβούλιο Ασφαλείας με το ψήφισμα 1325 (2000), θα ήθελα να ενθαρρύνω τις δύο πλευρές να συνεχίσουν να συνεργάζονται με την GAT την Συμβουλευτική Ομάδα για θέματα Κοινωνικού φύλου, η οποία αποτελείται από ακτιβίστριες της κοινωνίας των πολιτών και ακαδημαϊκούς από όλο το νησί, και να εξετάσουν σοβαρά τις συστάσεις της που σχετίζονται με θέματα ισότητας των φύλων και άπτονται των κύριων ζητημάτων των ειρηνευτικών συνομιλιών. (§ 43)

Η GAT έχει επίσης, συναντηθεί με μέλη των Tεχνικών Eπιτροπών, τα οποία εξεδήλωσαν την προθυμία τους να ασχοληθούν με τα θέματα ισότητας των φύλων στην εργασία τους.

Η GAT επιδιώκει να δημιουργήσει συμμαχίες με άτομα και οργανώσεις ένθεν και ένθεν της διαχωριστικής γραμμής, για να διασφαλιστεί η ενσωμάτωση της ισότητας μεταξύ των φύλων σε όλα τα επίπεδα της ειρηνευτικής προσπάθειας, τόσο πριν όσο και μετά από την υπογραφή της συμφωνίας.

Η GAT στοχεύει με τον τρόπο αυτό (1) στην ενδυνάμωση γυναικών που προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα μέσα από την ευαισθητοποίησή τους σχετικά με τις ανάγκες τους, τα δικαιώματα, τις προτεραιότητες και τις ανησυχίες τους, (2) στην εξεύρεση κοινών σημείων σε μία γυναικεία ατζέντα για την ειρήνη και τη συμφιλίωση, και (3) στη σύνδεση, σε επίπεδο βάσης, με άλλες γυναικείες οργανώσεις και με μια ευρύτερη κοινότητα με την κινητοποίηση στο πλαίσιο μιας προοπτικής για την «ειρήνη και το κοινωνικό φύλο», και (4) τη συνεργασία για τα θέματα των γυναικών με άλλους οργανισμούς σε τοπικό ή διεθνές επίπεδο.

Η GAT έχει οργανώσει το 2012, με χρηματοδότηση από το Ινστιτούτο Ειρήνης και Έρευνας του Όσλο της Νορβηγίας,(PRIO) διάφορα συνέδρια για την εφαρμογή του ψηφίσματος 1325 (2000) με γυναίκες από τις γύρω περιοχές-Ελλάδα, Τουρκία, Λίβανο, Ιράκ, Ιορδανία, Ισραήλ, Αίγυπτο, και Συρία. Επίσης το 2014 διοργάνωσε άλλο συνέδριο για το θέμα ‘Πολιτότητα και Δικαιοσύνη’, όλα ανοικτά στο κοινό.

Εκπρόσωποι της GAT στο Στρασβούργο

Εκπρόσωποι της GAT στο Βερολίνο

Μέλη της συμμετείχαν σε πολλά συνέδρια του εξωτερικού και στο Στρασβούργο καλεσμένες από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όπου η Μαρία Χατζηπαύλου και Biran Mertan έκαναν μια παρουσίαση των εισηγήσεων του GAT για την ένταξη της ισότητας των φύλων στις διαπραγματεύσεις και τις μελλοντικές συμφωνίες επίλυσης του Κυπριακού.

Παρόμοιες παρουσιάσεις έγιναν και στο Βερολίνο, στο Μπέλφαστ, στο Λονδίνο.

Η GAT με τις γυναίκες της λατινικής Κοινότητας της Κύπρου

Η GAT μαζί με τις γυναίκες στο Δάλι

Τα τελευταίο έργο της GAT είναι ‘Διάλογοι με γυναίκες από όλες τις κοινότητες της Κύπρου και ειδικά στις αγροτικές περιοχές, με στόχο τη δημιουργία μιας πλατφόρμας γυναικών από όλη την Κύπρο για προώθηση των θεμάτων που τις απασχολούν όλους τους τομείς..Χρηματοδοτείται εν μέρει από το Commonwealth Foundation . Για τα πορίσματα θα μιλήσουμε μια άλλη φορά.

Μαρία Χατζηπαύλου
Ακαδημαϊκός, φεμινίστρια ακτιβίστρια της ειρήνης και επίλυσης συγκρούσεων