H απουσία των Γυναικών από σημαντικές συζητήσεις πολιτικών και άλλων θεμάτων, που απασχολούν την κοινωνία μας, καθώς και η περιορισμένη παρουσίαση των απόψεων τους από τα ΜΜΕ, απασχόλησαν επανειλημμένα τις γυναικείες οργανώσεις τα τελευταία 40 χρόνια. Κατά καιρούς μάλιστα διοργανώθηκαν σεμινάρια και συζητήσεις και είχαν προταθεί και συγκεκριμένα μέτρα για να βελτιωθεί η κατάσταση. Με την ευκαιρία της έκδοσης της εφημερίδας, η άποψη μας, θα παρουσιάσουμε τρεις προσπάθειες που έγιναν για να βελτιωθεί η κατάσταση και για τις οποίες έχουμε αρκετές πληροφορίες.

Μια από τις προσπάθειες αυτές έγινε το Δεκέμβρη του 2013 από το Ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ σε συνεργασία με την Παγκύπρια Κίνηση Ίσα Δικαιώματα Ίσες Ευθύνες, που διοργάνωσαν το σεμινάριο «Η φωνή της Γυναίκας στα Μέσα Επικοινωνίας», μέσα στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Έτους Πολιτών 2013. Για να δώσουν έμφαση στο θέμα διεξήγαγαν έρευνα για την παρουσία των γυναικών τους τρεις τελευταίους μήνες του 2013 και διοργάνωσαν σεμινάριο στη δημοσιογραφική εστία, το χώρο των δημοσιογράφων, για να παρουσιάσουν τα αποτελέσματα της έρευνας και να προτείνουν μέτρα για βελτίωση της κατάστασης. Στη συζήτηση προσκλήθηκαν τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί καθώς και τα αρμόδια υπουργεία και τα πολιτικά κόμματα. Σήμερα με την ευκαιρία της έκδοσης της εφημερίδας η άποψη μας, θέλουμε να κάνουμε μια αναφορά στο σεμινάριο αυτό, ως σημείο αναφοράς για την περαιτέρω δράση μας και σε αυτόν το τομέα, διότι η κατάσταση χρειάζεται να βελτιωθεί.

Στην ομιλία της, τότε, η Μαίρη Πύργου, Πρόεδρος τους Ιδρύματος Φημονόη, ανέφερε μεταξύ άλλων ότι η απουσία της γυναίκας από τις συζητήσεις που αφορούν τα σοβαρά θέματα του κράτους είναι πλέον ανεπίτρεπτη και θα πρέπει να εξετασθούν όλοι οι λόγοι που κρατούν τη γυναίκα μακριά από τις συζητήσεις, αλλά και από τις θέσεις που παίρνονται οι αποφάσεις, που καθορίζουν το μέλλον του τόπου. Είπε επίσης ότι οι γυναίκες θα πρέπει να διεκδικήσουν δυναμικά, το δικαίωμα να ακούγεται η φωνή τους, και ότι το σεμινάριο αυτό θα είναι η αρχή μιας δράσης που στόχο έχει να παρακολουθεί την εξέλιξη και να πιέζει για αλλαγή.
Στην ομιλία της η Κούλλα Κουμίδου, Πρόεδρος της Κίνησης Ίσα Δικαιώματα Ίσες Ευθύνες ανέφερε ότι η ΠΚΙΔΙΕ πιστεύει ότι τα ΜΜΕ έχουν τεράστια απήχηση και επηρεάζουν άμεσα τις γνώμες και τον τρόπο σκέψης του κόσμου. Εάν θελήσουν οι υπεύθυνοι της Ενημέρωσης να παρουσιάζουν γυναίκες και άνδρες στις διάφορες εκπομπές, ο κόσμος θα εμπεδώσει ότι υπάρχουν γυναίκες αντάξιες των ανδρών στις γνώσεις, στις απόψεις και την ευστροφία.

Κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου η Δρ Μαρία Χατζηπαύλου παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας που πραγματοποιήθηκε από το ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ για να εξετασθεί η συμμετοχή της γυναίκας στις συζητήσεις που αφορούν την οικονομία, το Κυπριακό, τον προϋπολογισμό, τις συντάξεις, τα οικονομικά και πολιτικά σκάνδαλα και τα άλλα σοβαρά προβλήματα του τόπου. Η έρευνα περιορίστηκε στους τηλεοπτικούς σταθμούς ΡΙΚ 1, ΣΙΓΜΑ, ΜΕΓΑ και ΑΝΤΕΝΑ και κάλυψε την περίοδο Σεπτέμβρη - Δεκέμβρη 2013. Μέσα από την έρευνα φάνηκε ότι οι γυναίκες σπανίως καλούνται να εκφράσουν τις απόψεις τους για τα σοβαρά θέματα που αφορούν την Κύπρο. Σύμφωνα με την έρευνα για παράδειγμα στο ΡΙΚ, σε σύνολο 19 προγραμμάτων (Πρώτη Ενημέρωση, Από Μέρα σε Μέρα, Επωνύμως, και Κωδικός Ευρώπη), μόνο τρεις γυναίκες ήταν καλεσμένες. Στους δε παρουσιαστές περιλαμβάνονταν τέσσερις άνδρες δημοσιογράφοι και μια γυναίκα. Η ιδία εικόνα παρατηρήθηκε και στους άλλους τηλεοπτικούς σταθμούς. Μέσα από την έρευνα φάνηκε ότι στα τηλεοπτικά προγράμματα που ασχολούνται με ανάλυση, έκφραση ιδεών, απόψεων και εισηγήσεων κυριαρχεί ο ανδρικός λόγος, παρατηρείται ‘ανακύκλωση’ των ιδίων πολιτικών προσώπων από σταθμό σε σταθμό, που επαναλαμβάνουν τα ίδια, σε θέματα υψηλής πολιτικής. Αντιθέτως οι γυναίκες όταν καλούνται, είναι σε συζήτηση θεμάτων ‘χαμηλής πολιτικής’ όπως θέματα υγείας, περιβάλλοντος, ενδοοικογενειακής βίας κλπ. Σύμφωνα με τα πιο πάνω είναι φανερό, ότι η δημόσια ζωή μας, είναι ανδροκρατούμενη και πατριαρχική.

Στο σεμινάριο έγιναν παρεμβάσεις από τις εκπροσώπους των Μέσων επικοινωνίας και από τις εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων. Οι εκπρόσωποι των Μέσων Επικοινωνίας, Εύη Παπαμιχαήλ από το ΡΙΚ, Έλλη Κοτζαμάνη από τον Αντένα και Νατάσα Χριστοφόρου από το Μέγα, καθώς και οι εκπρόσωποι των Κομμάτων, Στέλλα Σουρμελή, ΔΗΣΥ, Αντιγόνη Παπαδοπούλου, ΔΗΚΟ, Ρούλα Μαυρονικόλα ΕΔΕΚ και Έφη Ξάνθου, Κίνημα Οικολόγων επισήμαναν τα προβλήματα αλλά και τους λόγους που κατά τη γνώμη τους απουσιάζουν οι γυναίκες από τις συζητήσεις.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης προέκυψαν τα ερωτήματα:
-Ποιοι από τους πολιτικούς άνδρες προβάλλονται συνεχώς και γιατί
-Ποιος ο ρόλος των ΜΜΕ στην προώθηση της ισότητας μεταξύ των φύλων ως θέμα δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων
-Ποιος ο ρόλος των γυναικείων πολιτικών οργανώσεων στη διεκδίκηση της παρουσίας και της φωνής των γυναικών στα ΜΜΕ
-Πόσο ευαισθητοποιημένοι είναι οι λειτουργοί των ΜΜΕ (ιδιοκτήτες, διευθύντριες/ διευθυντές/) για θέματα φύλου και ίσης εκπροσώπησης ανδρών και γυναικών

Από τη συζήτηση προέκυψαν και οι πιο κάτω διαπιστώσεις:
- Η γυναίκα είναι απούσα από όλες τις συζητήσεις που αφορούν τα σημαντικά θέματα του τόπου, όπως την οικονομία, το πολιτικό θέμα, την ενέργεια, τα τραπεζικά ζητήματα, τα σκάνδαλα, τις φορολογίες, και την ανεργία
- Η γυναίκα σπανίως καλείται να εκφράσει την άποψή της από τα Μέσα Επικοινωνίας
- Δεν είναι ξεκάθαρο ποιος τελικά επιλέγει τους ‘άνδρες ομιλητές’
- Το θέμα της απουσίας της γυναίκας είναι πιο πολύπλοκο από ό,τι φαίνεται
- Οι γυναίκες σε θέσεις κλειδιά συνήθως δεν επιδιώκουν να συμμετέχουν σε τέτοιες συζητήσεις
- Τα κόμματα δεν ενθαρρύνουν τις γυναίκες να συμμετέχουν και έτσι οι γυναίκες δεν μπαίνουν στη διαδικασία να εμβαθύνουν σε αυτά τα θέματα
- Η απουσία των γυναικών από τα ψηλά αξιώματα τις αποκλείει και από συμμετοχή σε σημαντικές συζητήσεις
- Τα μέσα επικοινωνίας δεν θέλουν να καλούν γυναίκες να συμμετέχουν γιατί δεν τις θεωρούν ικανές να συμμετέχουν σε ψηλού επιπέδου συζητήσεις. Τις καλούν μόνο για θέματα κοινωνικά και πολιτιστικά.
- Ακόμα και γυναίκες δημοσιογράφοι δεν προσκαλούν γυναίκες στα προγράμματα συζητήσεων
- Κυριαρχούν ακόμα τα κοινωνικά στερεότυπα και οι έμφυλοι ρόλοι .

Το σεμινάριο κατάληξε στις πιο κάτω Εισηγήσεις
- Να διεξάγεται ετήσια έρευνα για να παρακολουθείται η παρουσία των γυναικών στις συζητήσεις για τα σημαντικά θέματα της Κύπρου
- Να διοργανώνεται ανοικτό εργαστήρι κάθε Νοέμβριο για να εξετάζονται τα αποτελέσματα της έρευνας
- Να ασκηθεί πίεση στα κόμματα να επιλέγουν γυναίκες για να συμμετέχουν σε τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά προγράμματα συζητήσεων σοβαρών θεμάτων
- Να ασκηθεί πίεση στα Μέσα επικοινωνίας να καλούν γυναίκες στις συζητήσεις
- Να ενθαρρύνουμε τις γυναίκες να διεκδικήσουν το δικαίωμα λόγου
- Να καλούνται γυναίκες ανεξάρτητα από τα κόμματα να εκφράζουν απόψεις
- Να δημιουργηθεί μια τράπεζα δεδομένων με ονόματα γυναικών με τα προσόντα και τις θέσεις τους ώστε να εκλείψει η δικαιολογία που συχνά ακούγεται από άνδρες ότι δεν υπάρχουν γυναίκες ειδικοί (experts) στα θέματα υπό συζήτηση. Σήμερα οι γυναίκες με διδακτορικά διπλώματα και ειδίκευση είναι σε ίδιο αριθμό όσο και οι άνδρες. Αυτή η τράπεζα να σταλεί σε όλα τα ΜΜΕ και τους κομματικούς μηχανισμούς
- Να οργανωθούν ειδικά σεμινάρια για την ευαισθητοποίηση των λειτουργών των ΜΜΕ σε θέματα φύλου και αποφυγής της σεξιστικής γλώσσας και καταπολέμησης των έμφυλων στερεότυπων όπως εμφανίζονται στα ΜΜΕ.
- Να κατανοήσουν όλοι ότι ο μισός πληθυσμός της Κύπρου είναι γυναίκες και η άποψη τους είναι σημαντική διότι οι αποφάσεις που παίρνονται επηρεάζουν και τις ίδιες και τα παιδιά τους και γι’ αυτό θέλουν να έχουν λόγο και όχι να καλούνται μόνο να λύσουν προβλήματα που δημιουργεί η πατριαρχική εξουσία. Η παρουσία της φωνής των γυναικών είναι θέμα συμμετοχικής δημοκρατίας και ανεπτυγμένης κοινωνίας των πολιτών. Γιαυτό αν θέλουμε να επιφέρουμε την αλλαγή θα πρέπει να αρχίσουμε από την ίση συμμετοχή των γυναικών σε όλες τις βαθμίδες και σε όλους τους τομείς.

Από τη συζήτηση που ακολούθησε, φάνηκε καθαρά ότι το θέμα είναι πολυδιάστατο και χρειάζεται να γίνει μια συνολική προσπάθεια για να επιλυθεί.

Το 2019 το θέμα της συμμετοχής των γυναικών συζητήθηκε και πάλι μέσα στα πλαίσια του σεμιναρίου που διοργάνωσε το Ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ και ο Σύνδεσμος Lobbyists and Public affairs Consultants (LPAP), για τη διαφθορά. Τα πορίσματα του Σεμιναρίου συζητήθηκαν με την Ένωση Συνταχτών. Οι οργανώσεις μάλιστα διεξήγαν και σχετική έρευνα, μεταξύ των δημοσιογράφων. Όμως η ανταπόκριση ήταν πολύ περιορισμένη.

Το Δεκέμβριο του 2021 διοργανώθηκε ένα ακόμα σεμινάριο από το Μεσογειακό Ινστιτούτο Μελετών Κοινωνικού Φύλου (MIGS) για να εξετάσει το θέμα της παρουσίας των γυναικών μέσα από τα Μέσα μαζικής ενημέρωσης. Τα ευρήματα του σεμιναρίου, που υπογραμμίζουν και πάλι την απουσία των γυναικών από τα Μέσα επικοινωνίας, θα τα δημοσιεύσουμε στην επόμενη έκδοση της εφημερίδας μας.

Εξετάζοντας τα αποτελέσματα του σεμιναρίου, που διοργανώθηκε το 2013, αλλά και τα πορίσματα του σεμιναρίου που διοργάνωσε το Μεσογειακό Ινστιτούτο, φαίνεται καθαρά ότι ελάχιστα διαφοροποιήθηκε η κατάσταση, τα τελευταία χρόνια 11 χρόνια. Η διαπίστωση αυτή ενισχύει την απόφαση μας να εκδώσουμε μια μη-κομματική και μη-κερδοσκοπική εφημερίδα για να δώσουμε φωνή στις γυναίκες αλλά και για να ακούσουμε τις απόψεις τους.