Με σύνθημα «Ο σεξισμός δεν έχει θέση στην κυπριακή κοινωνία» αρχίζει η παγκύπρια διαφωτιστική εκστρατεία γύρω από θέματα πρόληψης και καταπολέμησης του Σεξισμού, που προωθεί το Υπουργείο Δικαιοσύνης και η οποία ετοιμάστηκε μετά από στενή συνεργασία του Εθνικού Συντονιστικού Φορέα για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων.

Στην ομιλία του ο Υπουργός δικαιοσύνης ανάφερε ότι «Στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, μέσω και των δράσεων και πρωτοβουλιών του Εθνικού Συντονιστικού Φορέα για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για θέματα κάθε μορφής βίας κατά των γυναικών, ενδοοικογενειακής βίας, ισότητας, και καταπολέμησης οποιασδήποτε διάκρισης λόγω φύλου αποτελεί πρώτιστη προτεραιότητα.

Ο σεξισμός, σε κάθε μορφή του, είναι ικανός να πλήξει την αξιοπρέπεια του θύματος, να προσβάλει, να μειώσει και να περιορίσει, ακόμη και τα δικαιώματα του. Παράλληλα, προάγει και ενισχύει τα έμφυλα στερεότυπα και τις διακρίσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών. Είναι δυστυχώς, αποδεδειγμένο, ότι μέσω μορφών σεξισμού είναι δυνατό ένα θύμα να τραυματιστεί σωματικά, ψυχολογικά, ακόμη και κοινωνικοοικονομικά, ενώ εύκολα δημιουργείται εξαιτίας του σεξισμού, εκφοβιστικό, προσβλητικό, εξευτελιστικό, ταπεινωτικό και εχθρικό περιβάλλον εναντίον του θύματος.

Η διαφωτιστική εκστρατεία, η οποία διαμορφώθηκε στη βάση Κατευθυντήριων Γραμμών που δόθηκαν από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, τον Εθνικό Συντονιστικό Φορέα για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και το Γραφείο της Επιτρόπου Ισότητας των Φύλων, έχει κεντρικήπυξίδα την υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών γύρω από το πρόβλημα του σεξισμού.

Οι στόχοι της εκστρατείας κινούνται γύρω από την ενημέρωση του κοινού για το πρόβλημα του σεξισμού, περιλαμβανομένου του διαδικτυακού σεξισμού, ως μιας μορφής έμφυλης βίας κατά των γυναικών και των κοριτσιών, ταυτόχρονα με την ενημέρωση της κοινωνίας των πολιτών για την ύπαρξη και τις διατάξεις του «περί Καταπολέμησης του Σεξισμού και του Διαδικτυακά Διαδιδόμενου Σεξισμού και περί Συναφών Θεμάτων Νόμου του 2020».

Ο εν λόγω νόμος, ο οποίος ετοιμάστηκε και ψηφίσθηκε μετά από πρωτοβουλία ομάδας Βουλευτριών της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Ίσων Ευκαιριών μεταξύ Ανδρών και Γυναικών, αποτελεί ένα πρωτοποριακό νομοθετικό κείμενο μέσω του οποίου ο σεξισμός ορίστηκε ως ποινικό αδίκημα, με ειδική αναφορά στην ποινικοποίηση και των διαδικτυακών μορφών σεξισμού, οι οποίες βρίσκονται διάχυτες σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας καθώς, με τη ραγδαία ανάπτυξη της χρήσης τεχνολογιών πληροφοριών και επικοινωνιών, νέες μορφές κυβερνοβίας έχουν εμφανιστεί.

Επιπρόσθετα, μέσω της εκστρατείας, η οποία εξαγγέλλεται σήμερα, επιδιώκεται να ευαισθητοποιηθεί η κοινωνία για την ανάγκη κοινωνικής αλλαγής και καταπολέμησης των έμφυλων στερεοτύπων και προκαταλήψεων. Η αλλαγή κουλτούρας στην κοινωνία των πολιτών αποτελεί βασικό βήμα και απαραίτητο συστατικό στις προσπάθειες που καταβάλλονται για άρση των ανισοτήτων και για ανατροπή των ιστορικά άνισων σχέσεων δύναμης και εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών. Ένας ακόμη στόχος, ο οποίος τέθηκε κατά τον σχεδιασμό της Διαφωτιστικής Εκστρατείας γύρω από Θέματα Πρόληψης και Καταπολέμησης του Σεξισμού είναι η περαιτέρω παροχή, πληροφοριών για τις δομές και υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων έμφυλης βίας και σεξισμού».

Στη δική της ομιλία η Επίτροπος ισότητας αναφέρει ότι «Στόχος μας η πρόληψη και καταπολέμηση του σεξισμού και του διαδικτυακού σεξισμού και ειδικότερα ανάμεσα στους νέους και τις νέες μας αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία. Η εκστρατεία που παρουσιάζουμε σήμερα είναι αναγκαία και επίκαιρη, καθώς το φαινόμενο του σεξισμού, σε διάφορες μορφές, εξακολουθεί να πλήττει την κοινωνία μας.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία της χώρας μας, αποτέλεσμα της σχετικής σύστασης του Συμβουλίου της Ευρώπης, σεξισμός είναι οποιαδήποτε ενέργεια, λόγος, χειρονομία ή πρακτική – δημόσια ή ιδιωτική – που βασίζεται στην αντίληψη ότι κάποια άτομα είναι κατώτερα λόγω φύλου. Ο σεξισμός προσβάλλει, ταπεινώνει, υποτιμά. Δημιουργεί εχθρικά περιβάλλοντα και αναπαράγει έμφυλα στερεότυπα και διακρίσεις. Ο σεξισμός ως μια μορφή βίας, έχει τις ρίζες του στις διαχρονικές σχέσεις εξουσίας μεταξύ γυναικών και ανδρών.

Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες είναι τα συχνότερα θύματα σεξιστικών επιθέσεων. Όμως και οι άνδρες, ειδικά όσοι δεν ακολουθούν τα παραδοσιακά πρότυπα “αρρενωπότητας”, μπορούν να βρεθούν αντιμέτωποι με σεξιστικές συμπεριφορές. Το μήνυμά μας είναι ξεκάθαρο: Καμία γυναίκα και κανένας άνδρας δεν πρέπει να γίνεται στόχος βίας στη βάση του φύλου. Τα τελευταία χρόνια, ο σεξισμός – ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης – παρουσιάζει ανησυχητική αύξηση ειδικότερα μέσα από ανώνυμους λογαριασμούς αλλά και την επίκληση της “ελευθερίας έκφρασης”, αφού χρησιμοποιούνται συχνά ως προπέτασμα για σεξιστικές και προσβλητικές συμπεριφορές, ιδιαίτερα απέναντι σε γυναίκες και κορίτσια.

Τα στοιχεία σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι ενδεικτικά και ανησυχητικά: Σύμφωνα με ποιοτικές μελέτες, από το 2014 μέχρι σήμερα, φαίνεται να έχει αυξηθεί η διαδικτυακή βία και ο σεξισμός. Έρευνα της UNESCO για τη διαδικτυακή βία σε βάρος γυναικών δημοσιογράφων (2020), κατέδειξε ότι το 73% των συμμετεχουσών υπέστη κακοποίηση μέσω διαδικτύου, 25% εξ αυτών δέχτηκε απειλές φυσικής βίας, 18% δέχτηκε απειλές σεξουαλικής βίας και 20% ανέφερε ότι υπέστη φυσική επίθεση σε σχέση με διαδικτυακές απειλές που δέχτηκε.

Έρευνα, εξάλλου, της Διεθνούς Αμνηστίας (2017) κατέδειξε πως 46% των γυναικών που είχαν βιώσει διαδικτυακή κακοποίηση ή παρενόχληση δήλωσαν ότι αυτή ήταν μισογυνιστική ή σεξιστική.

Δυστυχώς, στην Κύπρο δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα στοιχεία, ωστόσο είμαστε στη διαδικασία συλλογής.

Όπως ανέφερε ο Υπουργός, στη χώρα μας το νομικό πλαίσιο ενισχύθηκε σημαντικά με το νόμο του 2020 για την καταπολέμηση του σεξισμού και του διαδικτυακού σεξισμού, ο οποίος καθιστά το φαινόμενο ποινικό αδίκημα.

Είμαι της άποψης ότι οι νομοθεσίες συμβάλλουν σημαντικά στη δημιουργία κουλτούρας. Όμως, την ίδια στιγμή, γνωρίζω πολύ καλά πως οι νομοθεσίες από μόνες τους δεν αρκούν. Χρειάζεται συστηματική παιδεία και εδώ ακριβώς στοχεύει ο Εθνικός Συντονιστικός Φορέας και το Γραφείο μας, και μέρος αυτής της προσπάθειας είναι και η σημερινή εκστρατεία……. Προηγουμένως ανέφερα πως στην χώρα μας δεν υπάρχουν ακόμη διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με την έκταση και τις μορφές του σεξισμού και ότι βρισκόμαστε στη διαδικασία συλλογής σχετικών στοιχείων. Είναι γι’ αυτό το λόγο που, στο πλαίσιο της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πρώτο εξάμηνο του 2026, η διαδικτυακή βία κατά κοριτσιών ηλικίας 13-18 έχει τεθεί ως προτεραιότητα από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως. Θα αναληφθεί μια σειρά δράσεων οι οποίες θα αποσκοπούν στην κωδικοποίηση βέλτιστων πρακτικών και στην ανάπτυξη περαιτέρω πολιτικών και ενδεχομένως στην ενίσχυση νομοθετικών εργαλείων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για την καταπολέμηση του φαινομένου.

Η πρώτη δράση, η οποία αφορά τη συλλογή πανευρωπαϊκών στατιστικών και δεδομένων για το θέμα, περιλαμβάνει, φυσικά, και την Κύπρο. Πρόκειται για μελέτη που ήδη διενεργεί το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων (EIGE) για τους σκοπούς της Κυπριακής Προεδρίας. Αποκορύφωμα των δράσεων αυτών θα είναι ένα διεθνές συνέδριο στη Λευκωσία για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση όλων των Μορφών Κυβερνοβίας κατά των Κοριτσιών.».

Το ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ χαιρετίζει την προσπάθεια που γίνεται από το Υπουργείο και το Γραφείο της Επιτρόπου για την ευαισθητοποίηση για αυτό το σοβαρό πρόβλημα, και το Ίδρυμα θα συνεργαστεί και θα βοηθήσει στην προσπάθεια αυτή. Θα θέλαμε όμως να επισημάνουμε ότι τα ανθρώπινα σύμβολα που συνοδεύουν την εκστρατεία δεν δείχνουν καθαρά το πρόβλημα και σε μια περίπτωση τα βρίσκουνε και αρκετά πατριαρχικά. Βρίσκουμε επίσης ότι θα πρέπει να συμπληρωθούν και να συμπεριλάβουν και στη σεξιστική συμπεριφορά των ΜΜΕ και της κοινωνίας απέναντι στις γυναίκες που αναλαμβάνουν δημόσια αξιώματα. Ελπίζουμε ότι θα γίνει η σχετική διόρθωση προτού αρχίσει η εκστρατεία.